-
1 югында
1. нареч.; разг.в кра́йнем слу́чае; хотя́ бы2. послелогюгында биш сум бир — дай хотя́ бы пять рубле́й
когда́ нет; в отсу́тствие; безсин югында — в твоё отсу́тствие; когда́ не́ было тебя́
-
2 югында
когда нет, в отсутствие, без -
3 югында
посл. когда нет, в отсутствие, безaqça yuğında ― когда нет денег
-
4 үзе югында
= үзеннән башка за глаза́, зао́чно, в его́ отсу́т-ствие -
5 үзе
1. мест.; опред.1) сам, сама́, само́үзем — я сам (сама́)
үзең — ты сам (сама́)
үзе — он сам (она́ сама́)
директор үзе сөйләячәк — дире́ктор сам бу́дет говори́ть
2. сущ.менә бу яхшы бүлмә: үзе якты, үзе җылы — вот хоро́шая ко́мната: и тёплая, и све́тлая
1) сам, хозя́ин, глава́ (дома, семьи, учреждения и т. п.)үзе килде — сам (дире́ктор) пришёл
2) прост.; в обращ. жены к мужу самүзе! кил кызың белән хушлаш! — сам! иди́, попроща́йся с до́черью
•- үзеннән аталану
- үзе баш
- үзе түш
- үзе генә дә
- үзе дә ике күзе
- үзе дә йөзе
- үзе дә күзе
- үзе дигәнчә
- үзе теләгәнчә
- үзе куган
- үзе күреп
- үзе теләп
- үзе югында
- үзеннән башка
- үзен аямыйча
- үзен сөючәнлек
- үзенә аерым
- үзенә карату
- үзенә күрә
- үзенә күрә түгел
- үзенә тарту
- үзенә хас
- үзең әйткәндәй
- үзең әйткәндәй әйтмешли
- үзеңә кара
- үзеңә күрә -
6 үзеннән башка
-
7 һич
1. частица усил.1) ниһичкемгә охшамаган — ни на кого́ не похо́ж
2. нареч.һич җан иясе күренми — не ви́дно ни души́
1) ниско́лько, ничу́ть, ничего́ прост.; ника́к, во́все, совсе́м, соверше́нно, абсолю́тноһич борчылмый — ниско́лько не беспоко́ится
һич кирәге юк — соверше́нно не ну́жно
һич аңлатып булмый — ника́к не объясни́шь
һич сүзем юк — ниско́лько не возража́ю
һич ярамый — ника́к нельзя́
һич (тә) ярамый торган — соверше́нно непозволи́тельный (недопусти́мый)
һич алай түгел — во́все не так, далеко́ не так
һич башка сыярлык түгел — ника́к не укла́дывается в голове́
һич аңлашылмый — ничего́ не поня́тно
үрдәк биргән каз алыр, һич бирмәгән ни алыр — (посл.) (за)хо́чешь добра́, посы́пь серебра́ (букв. да́вший у́тку полу́чит гу́ся, а что полу́чит тот, кто ничего́ не дал)
2) никогда́, сро́ду, отню́дь; ни в жизньһич күргәнем юк — сро́ду (никогда́) не ви́дел
һич риза булмаячак — ни в жизнь не согласи́тся
һич юк — отню́дь нет
3. мест.һич булганчы кич булсын — (посл.) лу́чше по́здно, чем никогда́
1) опред. вся́кийһич нигезсез — без вся́кого основа́ния, огу́льно
һич сәбәпсез — без вся́кой причи́ны, без вся́кого по́вода; ни с того́ ни с сего́
һич тоткарсыз (тоткарлыксыз) — без вся́кой заде́ржки; неукосни́тельно, безотлага́тельно
һич ялгансыз — без вся́кого обма́на
һич үзгәрешсез (үзгәртмичә) — без вся́кого измене́ния, без каки́х-либо измене́ний; буква́льно
һич тә икеләнмичә (шикләнмичә) — без вся́ких сомне́ний (подозре́ний)
2) отриц. никако́йһич мөмкинлек юк — нет никако́й возмо́жности
аңардан һич хәбәр юк — от него́ никаки́х весте́й
•- һич шөбһәсез••һич кичекмичә (кичекмәстән, кичегүсез) — неме́дленно, незамедли́тельно, сро́чно, без вся́ких отлага́тельств
һич тайпылусыз (тайпылышсыз) — неукло́нно, упо́рно, непоколеби́мо, непрекло́нно
һич тә ярамый — ни в ко́ем слу́чае нельзя́
һич (тә) юк — ничу́ть не быва́ло
һич хәлдә — ни в ко́ем слу́чае, что́ бы ни случи́лось
һич югында — хотя́ бы, хо́ть бы, по кра́йней ме́ре, по ме́ньшей ме́ре, на худо́й коне́ц
һич юк — ника́к нет
һич юкка — зря, понапра́сну, беспричи́нно, ни с того́ ни с сего́
- һич кирәкмәгәнгәһич юктан — из-за ничего́, ни с того́ ни с сего́; ни за что́ ни про что́; без вся́кой причи́ны
- һич көтмәгәндә
- һич уйламаганда
- һич тә
- һич тә булмаса
- һич тә булмаганда -
8 юк
1. модальн. сл.1)а) нет, не име́ется; не существу́ет, отсу́тствуетхакыйкатьтә гаеп юк — посл. на и́стине вины́ нет
сукырга суд юк — посл. нет суда́ слепо́му; шатлыгына чик юк нет преде́ла его́ ра́дости; берни дә юк ничего́ нет
б) в качестве вводн. слова нетюк, без ул юлдан китмибез — нет, мы не пойдём тем путём
юк, юк, син алай димә — нет, нет, ты так не говори́
2) в ряде словосочет. соотв. префиксам (приставкам) без-, не-эше юкның ашы юк — посл. у безде́льного (безде́льника) нет и пи́щи
охшашы юк күренеш — несравне́нное явле́ние
тиңе юк матур — бесподо́бная краса́вица, бесподо́бно краси́в(ый)
кирәге юк — нену́жный
3) в ряде гл. словосочет. соотв. частице небезгә моннан исән чыгу юк — не вы́йти нам отсю́да живы́ми
4) в ф. -асы/-әсе юк не́чего (и)анда барасым юк — не́чего мне туда́ е́хать
югалтасым юк — мне не́чего теря́ть
5) при усилит. повторе соотв. разд. союзу ни..ниисәп юк, уй юк — ни (тебе́) соображе́ния, ни мы́сли
көн юк, төн юк — ни (тебе́) дня, ни но́чи
2. сущ.тикшерү юк, сорау юк — ни вопро́са (тебе́), ни спро́са
1) то, чего́ нетюкны теләү — жела́ть того́, чего́ нет
2) пустяки́, чепуха́, ерунда́, соверше́нно незначи́тельная вещь (предмет, повод, причина и т. п.)юк белән булышу (маташу) — занима́ться пустяка́ми (чепухо́й, ерундо́й)
юк белән борчу — беспоко́ить из-за пустяко́в
3) в косв. п. отсу́тствие ( кого-чего)ул юкта (югында) — в его́ отсу́тствие (пока́ он отсу́тствует)
син югыннан эш тукталмас — из-за твоего́ отсу́тствия де́ло не остано́вится
эш юктан эш — де́ло из-за отсу́тствия (друго́го) де́ла
3. прил.вакыт юкка күрә — по причи́не отсу́тствия вре́мени
1) не существу́ющий; отсу́тствующийюк нәрсәдән курыкма — не бо́йся не существу́ющей ве́щи
2) пустяко́вый; малозначи́тельный; пусто́йюк кеше — ул пусто́й он челове́к
юк мәсьәлә — пустяко́вый вопро́с
3) сло́жныйюк сүзләр — ло́жные (пусты́е) слова́
4) безнадёжныйюк эш — безнадёжное де́ло
5) уст. бе́дный, неиму́щийбар белән дә баемассың, юк белән дә югалмассың — посл. с бога́тым не разбогате́ешь, с бе́дным не потеря́ешься
6) в ф. юкка за отсу́тствием, по причи́не отсу́тствия чегоэш юкка — за отсу́тствием рабо́ты
мал юкка кайгырмау — не горева́ть по причи́не бе́дности (отсу́тствия иму́щества)
7) в ф. юктан из-за отсу́тствия, при отсу́тствииэш юктан эш булсын — пусть при отсу́тствии де́ла бу́дет де́лом (заня́тием); займёмся хоть э́тим
•- юк булу- юк ителү
- юк итү
- юк дигәндә
- юк җирдән
- юк кына
- юк түгел
- юкка чыгару
- юкка чыгу••юк икән юк — нет так нет; на нет и суда́ нет
юк инде — нет уж (извини́те)
юк инде, рәхмәт — благодарю́ поко́рно
юк кынага — по́пусту; из-за чепухи́
юк эшне (йомышны, сәбәпне) бар итеп — почём зря; по наду́манному по́воду
юкка без дә тук — не́тушки и у нас полклету́шки (ответ на постоянное «нет» да «нет»); (букв. «не́том» мы и са́ми сы́ты)
юкка көл илә́ү — толо́чь во́ду в сту́пе; занима́ться несбы́точным де́лом
юкны (юктан, юк җирдән) бар итү — достава́ть/доста́ть из-под земли́
юкны бушка бушату — перелива́ть из пусто́го в поро́жнее
юкны сөйләү — говори́ть чушь (пусто́е, несусве́тное); нести́ (поро́ть) вздор (дичь, ахине́ю)
юкның башы авыртмый — отказа́л и де́лу коне́ц; на нет и суда́ нет
юктан юкамыш пешерү — завари́ть ка́шу из-за пустяко́в (зря шуметь, скандалить, вздорить)
- юк бәя- юк өчен
- юктан гына кодагый
См. также в других словарях:
ичмаса — 1. кер. ( Һич булмаса тезмәсеннән кыскартылган) Ахыр чиктә, бер дә булмаса, шунысы гына булса да. Һич югында. Җитмәсә, өстәвенә 2. кис. Соклану, гаҗәпләнү тойгысын көчәйтә менә и. зал дисәң дә зал икән 3. кис. Хәтта Бирмим! Ичмаса тешеңне дә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ичмасам — 1. кер. ( Һич булмаса тезмәсеннән кыскартылган) Ахыр чиктә, бер дә булмаса, шунысы гына булса да. Һич югында. Җитмәсә, өстәвенә 2. кис. Соклану, гаҗәпләнү тойгысын көчәйтә менә и. зал дисәң дә зал икән 3. кис. Хәтта Бирмим! Ичмаса тешеңне дә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
юк — хәб. 1. Нәр. б. чынбарлыкта булмаганлыгын белдерә; киресе: бар. Тартым кушымчалы сүзләрдән соң килеп, кемнең яки нәр. б. берәр әйбере булмавын белдерә 2. язмыштан узмыш юк 3. шатлыгына чик чама юк 4. хат юк та юк 5. кичерү сорый... ә ул юк ди… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
